Konakladığımız Fanar Hotel Salalah’a yaklaşık 25 km kadar doğuda kalıyor. İlk günü otel çevresini tanımakla geçirdik, sahilinden faydalandık. Bu arada ertesi gün için Salalah’ın doğusuna yarım günlük bir tur ayarlandı. Ama benim esas heyecanım başka! Sabah Marbat’ta şnorkelle dalış yapacağız. Geçen sene Umman’da Daymaniat Adalarında yaptığımız şnorkelle dalışın tadı hala damağımızda. Şnorkelle dalış sonrasında Marbat (Mirbat) eski şehir, Wadi Darbat, Khor Rori Arkeolojik Alanı gezilerimiz olacak.

Turun programını önceden yapmıştım ama şnorkelle dalış dahil gerçekleşmesi Fanar Hotel ekibi sayesinde oldu. Sabah bizi otelden alan araçla Marbat’a (ya da Mirbat) doğru yola çıktık. Marbat’ın otele uzaklığı yaklaşık 50 km. Umman’ın bu bölgesinin yolları çok düzgün. Buhur ticareti yanında Marbat’ın bir başka tarihsel önemi, 1972 yılında ayrılıkçı isyan hareketine ev sahipliği yapması. Marbat bir dönem Zufar Vilayetinin başkentliğini de yapmış.

Eski Marbat evleri, kerpiçten tipik yemen evleri tarzındalar. Pencere ve kapılar işlemeli. Bugün Marbat harap halde ve şehir tamamen terk edilmiş görünümde. Bir tek kalesi restore edilmiş.

Bize Marbat’ta şnorkelle dalış turunu ayarlayan ABT (Arabian Beach Tourism) firmasından Tanyel bey, dalış sonrası kısa bir Marbat şehir turu yaptırma nezaketini gösterdi. Kendisi Umman’ın bu bölgesinde bir kaç yıldır tüple dalış eğitmenliği yapan bir Türk. Fanar Hoteller grubu başındaki Mehmet Tunç Müstecaplıoğlu gibi, kendisi de burada tanıştığım Türklerden oldu.

Marbat Kalesi, Umman’da savunma amaçlı yapılmış son kalelerden sayılıyor. Tarihi 1806 yıllarına kadar gidiyor. Hem limana ve hem de Marbat çarşısına bakan bu küçük kale sonradan aslına uygun restore edilmiş.

Marbat’ta dalış, beklediğimden daha az etkileyici oldu. Bunda hava nedeni ile deniz suyunun bulanık olması bir neden olabilir. Bir başka neden ise geçen sene Muscat’ta şnorkelle dalış yaptığımız Daymaniat Adaları’nın çıtayı çok yükseklere taşıması olsa gerek. Aşağıdaki video bu şnorkel dalışında benim emektar Olympus makine ile çekildi.

Şnokel turunda sizi kıyıya yakın bir batık gemiye kıyıdan yüzerek götürüyorlar. Batık gemi çok sayıda deniz canlısına ev sahipliği yapıyor. Marbat sahilinde kıyıdan da şnorkel dalışı yapmanız mümkün. Ben daha çok kıyının hemen dibindeki kayalıkların civarında şnorkel yapmaktan zevk aldım. Bu kıyıda herhangi bir tesis yok. Bu nedenle eğer kendiniz gidecekseniz yanınızda suyunuzu filan götürmeniz gerekecektir. Dalış sonrası, önceden ABT firmasının kurduğu çadır altında çay, kahve ve atıştırmalıklarla vakit geçirdik.

Umman’da bir önceki gezimizde birkaç önemli wadi görme şansını yakalamıştık. Dhofari Dağı silsilesinde yer alan Wadi Darbat, içinde sadece birkaç güzel su havuzu bulunan o tipik vadilerden bir tanesi değil. Özellikle mevsiminde tam manası ile keşfetmek için kolayca bir gününüzü harcayabileceğiniz şelaleler, havuzlar ve nehirlerden oluşan tam bir doğa harikası. Maalesef şubat ayı Wadi Darbat’ın güzelliğini anlayabilmek için hiç de uygun bir mevsim değildi. Yine de görebildiklerimiz ortamın güzelliği hakkında bir fikir edinmemizi sağladı.

Muson mevsimi, Wadi Darbat’ta şelalelerin yoğun bir şekilde akmasına, doğanın parlak yeşile dönmesine ve gelişen bitki yaşamıyla canlı çeşitliliğinin artmasına neden oluyor. Yalnız yağışlı mevsim beraberinde kaçınılmaz olarak sisli, nemli ve yağmurlu bir hava olmasına da sebep oluyormuş.

Kaynaklarda bunun manzarayı gölgeleyebildiği, bazen suyun çok daha az mavi görünmesine neden olduğu yazıyor.  Ben şahsen bu olumsuzluklara katlanabilirim. Ama turizm sezonunda (Temmuz ve Ağustos) burada olan aşırı insan ve araç kalabalığı benim için katlanabilirliğin ötesinde kalır. Yine de yağışlı mevsimde burada bulunmak isterseniz tüm yol boyu park etmiş araçlar ve insan kalabalığına rastlamamak için sabahın erken saatlerinde burada olmanız tavsiye ediliyor.

Wadi Darbat’a ulaşmak oldukça kolay. Önce Wadi Darbat’ın tepe bölgesinden geziye başlamanızı tavsiye ederim. Buradaki nehir biz orada iken çok sakin akıyordu ve suyu da çok azdı. Nehirde ziyaretçilere tur attıran birkaç tekne vardı.

Bu alanda ilginç gelebilecek bazı kulübemsi evler bulunuyor. Anladığım kadarı ile bunlar yerel insanların kaldıkları yayla evleri.

Daha sonra Wadi Darbat’ın bizim orada bulunduğumuz ayı için tartışmasız en iyi yeri olan çağlayan şelaleleri bölümüne gittik. O mevsim için en kalabalık olan Wadi Darbat bölümü de sanırım burasıdır.

Burada yukarıdan aşağıya süzülen çok sayıda çağlayan var. Yukarı kısımda serbestçe gezen develer, ortama bir başka güzellik katıyorlar.

Yağışlı mevsimde 100 metre yükseklikten akan şelalenin bulunduğu kısım Wadi Darbat’ın son bölümü oluyor. Biz oraya gitmek için çaba sarf etmedik. Çünkü şelale kupkuruydu. Aşağıda soldaki ilk fotoğraf mevsiminde çekilmiş Wadi Darbat Şelalesi fotoğrafı, sağdakini ise ben çektim. Sağdaki fotoğrafta görülen beyaz kısım aslında kurumuş olan şelaleyi gösteriyor. Mevsimsel farkı net görebiliyorsunuz!

Diğer Wadi Darbat fotoğrafları, geçen sene Umman gezimizde bize rehberlik eden sevgili Basim Al Habsi tarafından mevsiminde çekilmişler. Sağ olsun! Kendisinden rica ettim ve yolladı. Kullanmama izin verme nezaketini gösterdi.

Wadi Darbat’ın sularında yüzmeye niyetiniz varsa buraya özgü bir paraziter hastalık olan Schistosomiasiz riski altında olduğunuzu hatırlatmak isterim. Wadi Darbat gezimiz sonrasında, yolda yukarıdan kuşbakışı fotoğrafını çektiğim Khor Rori’ye doğru yola düştük.

Taqah şehri yakınlarında bulunan Khor Rori çok önemli bir yerleşim yeri. Yazılı tarihi kaynaklarda MÖ 3. yüzyıldan itibaren adı geçiyor. Umman’ın İslamiyet’le tanışmadan önce varlığı bilinen en önemli arkeolojik alanı. Al Baleed arkeolojik alanı ve Frankincense Toprakları ile birlikte Umman’ın UNESCO Dünya Kültür Mirası yerleri arasında bulunuyor.

O zamanlar bölgede bulunan Ḥaḍramawt Krallığına ait bir yerleşim yeriymiş. Aslında burası Wadi Darbat’ın ağzında, çoğu doğa, bir kısmı insan eliyle bar şeklinde inşa edilmiş bir haliç. Zamanında Umman Denizi’nden halice gemiler girer ve mallarını boşaltırlarmış. Gemiler buradan buhur ve atları Hindistan’a taşır ve Hindistan’dan da buraya oranın mallarını boşaltırlarmış. Yani burası antik dönemin çok önemli bir limanı. MS 5. yüzyılda haliç ağzı gemilerin giremeyeceği kadar kumla kaplanınca burası önemini yitirmiş ve terk edilmiş.

Yanılmış olabilirim ama okuduklarımdan algıladığım Khor Rori denince arkeolojik alanın liman kısmını, Sumhuram denince buradaki yerleşim yerini anlamak gerekiyor. Efsanevi Saba Kraliçesinin yazlık sarayının da burası olduğu turistlere söylense de tarihsel olarak dönem uymuyor.

Biz araba ile arkeolojik alana vardığımızda, bizi büyük bir sürpriz karşıladı. Müze, cuma ve cumartesi günleri saat 15:00 ile 18:30 arası açıkmış. Diğer günler ise saat 08:30’dan itibaren açık oluyormuş. Ziyaret günümüz cuma ve saat ise 13:00’dü. Dolayısı ile 2 saat beklemek gerekecekti. Otelin arabası sabahın erken saatlerinden itibaren bu gezi için bize tahsis edildiğinden aracı orada o kadar saat bekletmek hiç uygun olmazdı. Biz de sadece dışarıdan bir kaç fotoğraf çekip alandan ayrılmak zorunda kaldık. Araç kiralasaydık bu önemli yeri ziyaret için mutlaka beklerdik. Arkeolojik alanın kapısından geçtikten sonra araçla belirli bir yere kadar gidiyorsunuz. Sonra ise yürüyerek antik şehri geziyorsunuz. Ülkeye dönüp bu yazıyı hazırlarken izlediğim videolarda antik kentin binalarının sağlamlığını görünce gezemediğimize çok hayıflandım doğrusu. Aşağıda izlediğim videolardan bir tanesinin bağlantısını verdim.

Khor Rori sonrasında Taqah Köyüne gezi yapılabilirdik. Sardalya balıkları ve balıkçılarıyla ünlü olan bu köyde bir de kale var. Burayı da zaman nedeni ile gezmedik. Hotelin aracını daha fazla tutmak istememe arzumuz, Fanar Hotelin güzel yemeklerine ve sahiline bir an evvel dönmek arzumuzla birleşince dönüş yoluna geçtik.

Salalah’ın doğu tarafı ile ilgili olarak sizlerle paylaşabileceklerim bunlar. Zaman dar ve konakladığımız alan çok güzel olunca klasik olarak her tarafa gitmek gibi bir teşebbüsümüz olamadı. Bu davranışımızda geçen sene Umman’ın iç kısımlarına yaptığımız gezinin varlığı da etken olmadı değil tabii ki! “Umman’da geçen sefer bolca kale gördük. Taqah Kalesini görmesek de olur” dedik doğrusu. Aşağıdaki fotoğraflara bakınca bize hak vereceksiniz…

Gezekalın

Dr Ümit Kuru

24.02.2024