Selam dostlar,
Portekiz gezimizin sondan bir önceki günü var bugün, bu sayfalarda.. Douro Vadisi gezilecek sizlerle birlikte.
Douro Vadisi, adeta, Portekiz’in şarap vadisi. İspanya topraklarından doğan Douro Nehri, önce kuzeye sonra da güney batıya dönüp 112 km’lik İspanya-Portekiz sınırını oluşturuyor. Yoluna Portekiz topraklarında devam edip Atlas Okyanusuna dökülüyor. Yani Porto’da su, suya kavuşuyor. Douro Nehri tam 79000 km²’lik alanı suluyor. Bu vadi, dört bir tarafını çeviren dağlar nedeni ile üzüm bağları için elverişli iklim koşullarını sağlıyor. İşte biz bu vadide asma bağlarını ve yol üstü önemli yerleşim yerlerini gezeceğiz.
Bu gezide ilk durağımız Amarante yerleşim yeri oldu. Porto’dan 50 km batıya doğru gidiyorsunuz. Burası sevimli şehir, hemen içinden Tâmega Nehri akıyor. Köprü, kilise ve yerleşim yerlerinin suya yansıyan görüntüleri çok güzel.
Burada zamanında az sayıda yerleşim yeri varken, Gonçalo adlı bir rahibin bölgeye gelmesi ile renk değişiyor. Bu adam Kudüs’ü ve Roma’yı görmüş bir rahip. Bilgi ve görgüsünü çevreyi iyileştirmeye kullanıyor. Nehir üzerindeki taş köprü dahil çok sayıda yeni yapının yapılmasına öncülük ediyor. Yörede seviliyor. Ölümü ardından Papa onu aziz ilan ediyor. Mezarı kendi adını taşıyan São Gonçalo adlı kilisede. Bu kilise kutsal haç yolları üzerinde bulunuyor.
Burada ilginç bir bilgi de vereyim; Bu kasabanın simgesi nedense üremeyi temsilen penis. Pastanelerde penis şekli verilmiş pasta, ekme görürseniz şaşırmayın. Bunu aziz Gonçalo’ya bağlıyorlar ama nedendir bilmem.
Burada nehir kıyısında çok güzel kafeler var. Bir tanesine oturup, sakinliğin ve dingin nehrin keyfini çıkartmayı sakın ihmal etmeyin.
Yolumuzu Vila Real’e doğru çevirdik ve yol boyu Doumo Vadisinin UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi içindeki bağlarını görmeye başladık. Bir yerde mola verip, bu bağları bol bol fotoğrafladık. Ben fotoğrafla uğraşırken bizim gezi ekibini bir anda gözden kaybettim. Meğerse bir kiraz ağacı görüp ona dalmışlar. Türk her yerde Türk..Bulduk mu meyve ağacını, affetmiyoruz.
Şimdi, konunun burasında, Doumo Vadisi ve Porto Şarabı demişken biraz Portekiz şarapçılığının öyküsüne girmekte fayda var..
Portekiz’de Şarapçılık, belki de daha eski, ama özellikle Romalılar döneminden beri iyi biliniyor. Portekizliler döneminde ise şarap kilise öncülüğünde üretiliyor.
İngiltere ile Fransa savaşa tutuşunca, İngiltere’ye Fransa’dan şarap ticareti duruyor. Eeee? İngiltere asilleri şarapsız mı kalacak? Bir yerden şarap bulmak gerekir. Tarih boyunca ezeli düşmanı İspanya’ya karşı orduları ile Portekiz’in yanında olan müttefik İngiltere için yeni şarap kaynağı Portekiz oluyor. Portekiz’le ikili anlaşmalar yapılıyor. 1670’lerde bu iş için Porto limanı yapılıyor. Üzüm bağları sayıca artıyor.
Yalnız şarap, sofra şarabı olarak güzel güzel de, İngiltere’ye gemilerle gidene kadar tadında bozulmalar oluyor. Sonra şarabın fermantasyonu aşamasında, şaraba brandy katılması fikri ortaya çıkıyor. İşte bunu kim akıl ettiyse işin rengi birden bire değişiyor. Brandy ilave edilen Porto şarabında rezidüel şeker şarapta kalıyor ve şarabın hem tadını güzelleştiriyor ve hem de saklanma süresini uzatıyor. Bu daha şekerli ve uzun süre bozulmadan ulaştırılan tat, İngiliz’in damağına daha uygun geliyor.
Hemen aklınıza “şarapçılık Portekiz’de uçuyor, ticaret artınca kazanç da artıyor” diye bir düşünce geliyor değil mi? Öyle olmuyor işte. Herkes kendi kafasına ve standardına göre üretim yapınca, fiyat kırınca kazanç ve kalite düşüyor.
Ben bu Portekizli bürokrata, Markis Pombal’e bayıldım. Kral büyük deprem sonrasında kıçının korkusuna Lizbon dışına kaçıp, idareyi Markis Pombal’e bırakınca, Portekiz’in makus talihi bayağı değişiyor. Bu adamcağızın elinde Kral yetkileri var ama kendine çalıştırmıyor mührü. 1756’da bir fermanla “Arkadaş! Üzüm bağları Douro Vadisi içinde bu sınırlar arasında olabilir, daha da başka yerde bağ istemem” diyor. Neden? Çünkü vadinin bu bölümlerinde yetişen üzümler kaliteli şarap veriyor. Bu adam durmuyor; “Şu bağda yetişen üzümler en kaliteli. Bu bağlardan elde edilen şarap yurt dışına gidecek, bu bağlardan elde edilen üzümü ise Portekiz halkı tüketsin”. Adam hızını alamıyor “Arkadaşlar, Portekiz şarapçılığı şu standartlarda yapılacaktır. Milim taviz verene bu işi yaptırmam. Üzümü Douro Vadisinde yetiştirip, gemilerle Porto’ya yollayacaksınız. Gaia Bölgesinde ise şarabı yapıp, mahzenlerde saklayacaksınız. Buradan gideceği yere gidecek“.
Sonuç: İşte meşhur Porto şarabının ortaya çıkışı. Portekiz’de bu kurallar günümüzde bile aşağı yukarı uygulanıyor.
Kıssadan hisse; Bazen ulusların başına bir tek adam gelir. Vatanı kurtarır. Ülkenin ekonomisini, eğitimini, hukukunu, medeni kanununu modern sisteme, çağdaş demokrasiye adapte eder.
Adam gelir bunları bozar, yıkar. Terse çevirir.
Adam var ülke ekonomisine, halkına kazanç getirecekse bağını, zeytinini korur. Adam var, rant uğruna zeytinlik alanları inşaata, madene açar. Söker atar.
Ülkemizin de şarapçılığı hissedilir şekilde gelişmişti. Eskiden köpek öldüren şaraba mahkumken, sonradan yurt dışında ödüle doymayan şaraplarımız, şarap markalarımız oldu. Yine de varlar. Ama daha da gelişimini engellemek için ellerinden geleni yapan yönetimimiz de var maalesef.
Pinhao Kasabası hem yemek yediğimiz ve hem de geleneksel rabelo adlı teknelerle Douro Nehri gezisi yaptığımız kasaba oldu. Portekiz’in bu küçük kasabaları çok şirinler. Çok da güzel bir tren istasyonu var.
Önce yemeğe daldık. Douro Nehrine bakan bir restoranda Farinheira un suçuğu denen değişik bir yemek yedik.
Pinhao’da nehirde sizi gezdirmek için bekleyen klasik tekneler, rabelolar, var. Bunlar 45 dakika kadar süren turlar yapıyorlar. Nehirde bunlardan bir tanesi ile küçük bir tur attık.
Bu tekne gezisi sonrasında yolumuza devam ettik. Yeni yapılan çevre yolu yapımı 14 yıl sürmüş ama yolu çok kısaltmış. Portekiz’in en uzun tünelinden geçtik. Git git bitmiyor, tam 5665 metre uzunluğunda. Yol üzerinde Portekiz’in büyük kaşifi Macellan’ın doğum yeri olan Sabrosa adlı kasabadan geçtik. Deniz nere, burası nere? Sen kalk buradan Lizbon’a git, bir de yeni yerler keşfet!
Konaklama yerimiz olan Guarda’ya varmadan önce Pacheca adlı bir çiftlik ve oranın şarap üretim yerini gezdik. Burasının tarihi 1761’e kadar gidiyor. Bize eşlik eden bir görevli tesisi gezdirdi. Anlattığına göre kırmızı şarap yapılacak üzümler havuzlara boşaltılıyor. Her bir havuz 10-15 ton üzüm alıyor. Kırmızı şarap olacak üzümler bu havuzlarda ayakla eziliyor. 10-15 büyük ayaklı erkek, havuzlara boşaltılan üzümleri ayakları ile çiğniyorlar. Erkek illa büyük ayaklı olacak. 10-15 ton üzümden 8000 litre kadar likit elde ediliyormuş. Üzümlerin ezilmesi 3 saat kadar sürüyor. Sonra bir saat dinlenmece ve sonra da 1 saat dansla, şarkıyla işi eğlenceli hale getirip bitiriyorlarmış. Sek kırmızı şarap için üzüm havuzlarda 9 gün kalıyor, sonra fıçılara alınıyor.
Büyük ayaklı erkekle ezilme kısmı biraz mide bulandırıcı ama belki de Porto Şarabının tadını veren budur 🙂
Bir ara mahzen boşaldı, Fıçılardaki şarapların kokusu mu nedir, içmeden sarhoş oldum. Kendimi bir mutlu hissettim. Başladım zeybeğimi oynamaya.
Lamego üzerinden yola devam ettik ve konaklama yapacağımız, bunun dışında da pek bir özelliği olmayan Guarda şehre vardık.
Bugünümüz bağlı, bostanlı, dağlı, taşlı ve bol yeşilli ve şaraplı geçti. Her günümüz böyle geçsin. Ülkemizin de bağının, bostanının, zeytinin, yeşilinin korunması umudumla. Gerçi bazen insanın kör umutları olabiliyor. Yine de umutsuz olmayalım.
Gezekalın, aydınlık kalın..
Dr Ümit Kuru
05.06.2017 Saat 10:12
Kaynaklar:
GEZEKALIN 